សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន ស្នើឲ្យក្រុមប្រឹក្សាវប្បធម៌អាស៊ី អនុវត្តនូវបេសកកម្មសំខាន់ៗ៣យ៉ាង

សៀមរាប ៖ ប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា សម្ដេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន បានស្នើឲ្យក្រុមប្រឹក្សាវប្បធម៌អាស៊ីអនុវត្តនូវបេសកកម្មសំខាន់ៗរបស់ខ្លួន ដែលបានចែងក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព និងតម្លាភាព និងគោរពឲ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួននូវគោលការណ៍៣យ៉ាង គឺការយោគយល់គ្នាទៅវិញទៅមក,ការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក និងការផ្ដល់ផលប្រយោជន៍ឲ្យគ្នាទៅវិញទៅមកដើម្បីទទួលបាននូវសុខសន្តិភាពជានិច្ចនិរន្ត។

សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ប្រធានស្ថាបនិកកិត្តិយស ACC បានថ្លែងបែបនេះនៅក្នុងពិធីប្រកាសជាផ្លូវការក្រុមប្រឹក្សាវប្បធម៌អាស៊ី កាលព្រលប់ ថ្ងៃទី១៥ ខែមករា ឆ្នាំ ២០១៩ នៅទីលានជល់ដំរីក្នុងខេត្តសៀមរាប ដែលមានអ្នកចូលរួមប្រមាណ៨០០នាក់ មកពីប្រទេសបង់ក្លាដេស កម្ពុជា ចិន ហ្សកហ្ស៊ី ឥណ្ឌា ឥណ្ឌូនេស៊ី អ៊ីរ៉ាក់ ឡាវ កូរ៉េខាងត្បូង ឡេបាណន់ ម៉ាឡេស៊ី ម៉ុងហ្គោលី មីយ៉ានម៉ា នេប៉ាល់ ប៉ាគីស្ថាន ហ្វីលីពីន រុស្ស៊ី សិរីលង្កា ថៃ និងវៀតណាម ក៏ដូចជាមិត្តមកពីទ្វីបអាហ្វ្រិក អាមេរិកឡាទីន អាមេរិកខាងជើង អឺរ៉ុប អង្គការអ្នកប្រជាធិបតេយ្យនិយមកណ្ដាលអន្តរជាតិ (CDI-IDC) វេទិកាសភាអាស៊ី-ប៉ាស៊ីហ្វិក (APPF) និងអង្គការយូណេស្កូ។

សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជាបានមានប្រសាសន៍ថា «ដើម្បីលើកស្ទួយវប្បធម៌នៅក្នុងតំបន់ឲ្យមានប្រសិទ្ធភាពសុខសន្តិភាព និងការអភិវឌ្ឍន៍ប្រកប ដោយចីរភាព ខ្ញុំសូមស្នើឲ្យក្រុមប្រឹក្សាវប្បធម៌អាស៊ីអនុវត្តនូវបេសកកម្មសំខាន់ៗ របស់ខ្លួនដែលបានចែងក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព និង តម្លាភាព និងគោរពឲ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួននូវគោលការណ៍៣យ៉ាង គឺការយោគយល់គ្នាទៅវិញទៅមក,ការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក និងការផ្ដល់ផលប្រយោជន៍ឲ្យគ្នាទៅវិញទៅមកដើម្បីទទួលបាននូវសុខសន្តិភាពជានិច្ចនិរន្ត»។

ក្នុងនាមរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងប្រជាជនកម្ពុជា សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានបង្ហាញមោទនភាពនិងសេចក្ដីរីករាយដែលបានចូលរួមក្នុងពិធីប្រកាសជាផ្លូវការក្រុមប្រឹក្សាវប្បធម៌អាស៊ី ដែលជាស្ថាប័នមួយបង្កើតឡើងក្នុងក្របខណ្ឌអង្គការសន្និសីទអន្តរជាតិ នៃបណ្ដាគណបក្សនយោបាយនៅអាស៊ី តំណាងឲ្យ៥២ប្រទេស ដើម្បីលើកកម្ពស់វិស័យវប្បធម៌ និងបង្កើនកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងប្រទេសក្នុងតំបន់ និងអន្តរជាតិ។

សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងស្វាគមន៍គណៈប្រតិភូ នៃក្រុមប្រឹក្សាវប្បធម៌អាស៊ី និងគណៈប្រតិភូ នៃវេទិកាសភាអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិចទាំងអស់ ដែលកំពុងមានវត្តមាននៅឧទ្យានអង្គរ ទីលានជល់ដំរីដែលជាទឹកដីវប្បធម៌ និងអរិយធម៌ដ៏រុងរឿងរបស់ខ្មែរ និង ជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោករបស់មនុស្សជាតិ។

សម្តេចតេជោបានថ្លែងថា ការរៀបចំឲ្យមានការជួបជុំគ្នារវាងអ្នកនយោបាយ និងថ្នាក់ដឹកនាំសំខាន់ៗនៅក្នុងទ្វីបអាស៊ី និងភ្ញៀវកិត្តិយសមកពីអាមេរិក ឡាទីន អាហ្វ្រិក និង តំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកក្នុងពិធីប្រកាសផ្លូវការក្នុងក្រុមប្រឹក្សាវប្បធម៌អាស៊ីនាពេលនេះពិតជាមានសារសំខាន់ក្នុងការបើកទំព័រថ្មីនៃ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិផ្នែកវប្បធម៌ដើម្បីផលប្រយោជន៍មនុស្សជាតិនៅក្នុងតំបន់ ស្របជាមួយនឹងទីតាំងភូមិសាស្ត្រកម្ពុជាដែលស្ថិតនៅចំណុច ប្រសព្វរវាងអរិយធម៌ធំៗនៅអាស៊ីដែលជាទ្វីបសំបូរដោយប្រវត្តិសាស្ត្រយូរអង្វែង និងវប្បធម៌ចម្រុះដែលប្រជាជនអាចរស់នៅជាមួយគ្នាដោយសុខសន្តិភាព ដើម្បីលើកម្ពស់អរិយធម៌មនុស្សជាតិទាំងមូលរួមមាន អាស៊ីខាងកើត និងអាស៊ីខាងត្បូងក៏ដូចជាតំបន់អាស៊ីខាងជើង អាស៊ីកណ្ដាល និងអាស៊ីបូព៌ា រួមទាំងមជ្ឈិមបូព៌ា ដែលតភ្ជាប់គ្នាដោយផ្លូវសូត្រតាំងពីបុរាណកាលមក។

ដូច្នេះការតភ្ជាប់រវាងវប្បធម៌ និងវប្បធម៌ មនុស្ស និងមនុស្ស នឹងបង្កើតអ្វីដែល យើងអាចហៅថា "ម៉ារ៉ាតុងវប្បធម៌" មួយ ដែលអាចភ្ជាប់គ្នាពីតំបន់មួយទៅតំបន់មួយ និងពីទ្វីបមួយទៅទ្វីបមួយទៀតដើម្បីបង្កើតបានអូឡាំពិកវប្បធម៌ មួយក្នុងគោលដៅលើកស្ទួយវប្បធម៌ដើម្បីសុខសន្តិភាព និងការអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព។

សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានបន្តថា កម្ពុជា ពិតជាមានកិត្តិយសដ៏ឧត្ដុង្គឧត្ដម ដែលកំពុងដើរតួនាទីដឹកនាំស្ថាប័នក្រុមប្រឹក្សាវប្បធម៌អាស៊ី ហើយក៏ជាប្រទេសទី១ នៅអាស៊ី ដែលបានសហការល្អបំផុតជាមួយអង្គការយូណេស្កូក្នុងការកសាងសមត្ថភាពខ្លួនដើម្បីធ្វើជាគំរូ ក្នុងការគ្រប់គ្រង និងអភិរក្សបេតិកភណ្ឌមនុស្សជាតិប្រកបដោយជោគជ័យ បន្ទាប់ពីកម្ពុជាទទួលបានសុខសន្តិភាពពេញលេញឯកភាពជាតិ ឯកភាពទឹកដីទាំងស្រុងនៅចុងឆ្នាំ១៩៩៨ តាមរយៈការអនុវត្តន៍នយោបាយ ឈ្នះឈ្នះ ដែលជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រដំបូងបង្អស់នៅកម្ពុជាដែលពុំធ្លាប់មានក្នុងរយៈពេល
ដ៏យូរអង្វែង របស់ខ្លួន។

សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ក៏បានអបអរសាទរចំពោះការចូលរួមនៅក្នុងក្រុមប្រឹក្សាវប្បធម៌អាស៊ី ពីថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលៗ មកពីទ្វីបអាស៊ីរួមមាន លោក យូសុស កាឡា អនុប្រធានាធិបតីឥណ្ឌូនេស៊ី, លោក មហាធា មហាមេដ នាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ី ,លោក ម៉ាន់ ម៉ូហានស៊ីង អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី ឥណ្ឌា , លោក ហូហ្សេ ឌឺវេណាស្យ៉ា អតីតប្រធានសភាហ្វីលីពីន, លោកស្រី មេរីបាន អាលីយេវ៉ា អនុប្រធានាធិបតីអាហ្ស៊ែរបៃហ្សង់ និងលោក ជុង អ៊ីយ៉ុង ប្រធានការិយាល័យសន្តិសុខជាតិ នៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ និងជាសហប្រធានអាយខាប់។

សូមបញ្ជាក់ជូនថា នៅថ្ងៃទី១៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៩ ក្រុមប្រឹក្សាវប្បធម៌អាស៊ី (ACC) ត្រូវបានប្រកាសជាផ្លូវការនៅសៀមរាបដែលជាទីក្រុងវប្បធម៌ដ៏រុងរឿងរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ដោយមានវត្តមានរបស់អ្នកចូលរួមជាង៨០០នាក់ គំនិតផ្ដួចផ្ដើមក្នុងការបង្កើត ACC ជាស្ថាប័នបុត្រសម្ព័ន្ធមួយរបស់អង្គការ សន្និសីទអន្តរជាតិ នៃបណ្តាគណបក្សនយោបាយនៅអាស៊ី (ICAPP) ត្រូវបានផ្តល់អនុលោមភាពក្នុងអំឡុងពេលកិច្ចប្រជុំលើកទី២៧ នៃគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍របស់ ICAPP នៅទីក្រុងកូឡាឡាំពួរ នាខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៦។ ឯកសារគោល (ToR) របស់ ACC ដែលរៀបចំដោយកម្ពុជា និងមានការ ពិគ្រោះយោបល់ជាមួយសមាជិកគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍ដទៃទៀត ត្រូវបានអនុម័តនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំពេញអង្គរបស់ ICAPP នៅទីក្រុងសេអ៊ូល នាខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៧។ ក្រោយមក នាខែតុលា ឆ្នាំ២០១៨ អង្គការយូណេស្កូ បានឯកភាពថា នឹងចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយអង្គការ ICAPP ដើម្បីគាំទ្រសកម្មភាពនានារបស់ ACC ។ ពិធីចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងសហប្រតិបត្តិការនេះ បានប្រព្រឹត្តទៅកាលពីថ្ងៃទី៤ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៨ នៅខេត្តសៀមរាប។

នៅចុងបញ្ចប់ នៃកិច្ចប្រជុំនេះ ACC បានប្រកាសលើកកម្ពស់សសរស្ដម្ភដែលមានភាពប្រទាក់ក្រឡាគ្នាទៅវិញទៅមកចំនួន៤ដូចខាងក្រោម ៖
១.វប្បធម៌ និងសន្តិភាព ៖ ប្ដេជ្ញាលើកកម្ពស់វប្បធម៌សន្តិភាពស្របតាមពាក្យស្លោករបស់ACCថា «ពិភពលោកមួយដែលមានវប្បធម៌ចម្រុះសម្បូរបែបជាមូលដ្ឋាន សម្រាប់ការកោតសរសើរ និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ» ។ វប្បធម៌ គឺជាសូចនាករមួយសម្រាប់អត្តសញ្ញាណជាតិ អធិបតេយ្យភាព និងឯករាជ្យភាព។
២.វប្បធម៌ និងការអភិវឌ្ឍន៍ដោយចីរភាព ៖ គូសបញ្ជាក់ពីទំនាក់ទំនងរវាងវប្បធម៌ និងការអភិវឌ្ឍន៍ដោយចីរភាពតាមរយៈការលើកកម្ពស់ភាពទាក់ទងគ្នារវាងគុណតម្លៃសង្គម និងវប្បធម៌ និងការធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងនូវកុងសង់ស៊ុសអន្តរជាតិកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងភាពជាដៃគូដើម្បីកាត់បន្ថយនូវអសមភាព សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គម ពង្រឹងសមត្ថភាពមូលដ្ឋាន ដើម្បីកាត់បន្ថយហានិភ័យ នៃបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ និងលើកកម្ពស់ការផ្សារភ្ជាប់សង្គម និងនិរន្តរភាពសង្គម។
៣.វប្បធម៌ និងការតភ្ជាប់មនុស្សជាតិ ៖ អភិវឌ្ឍបន្ថែមទៀត នូវផែនការសកម្មភាពជាក់លាក់ ដើម្បីលើកកម្ពស់ការតភ្ជាប់មនុស្សជាតិ គុណតម្លៃរួមគ្នា និងផលប្រយោជន៍រួម និងដើម្បីលុបបំបាត់រាល់ទម្រង់ នៃភាពជ្រុលនិយមតាមរយៈការផ្លាស់ប្ដូរវប្បធម៌ ការចែករំលែកចំណេះដឹង និងកិច្ចសន្ទនា និងការពិគ្រោះយោបល់ដែលមានលក្ខណៈបើកទូលាយ និងប្រកបដោយបរិយាប័ន្ន។
៤.វប្បធម៌ និង នវានុវត្តភាព ៖ គូសបញ្ជាក់នូវសារៈសំខាន់ នៃការលើកកម្ពស់វប្បធម៌ជាមូលដ្ឋាន នៃនវានុវត្តភាពដែលប្រមូលផ្តុំលើមនុស្សតាមរយៈការប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យា និងការលើកកម្ពស់គុណតម្លៃមនុស្ស និងការផ្សារភ្ជាប់មនុស្សជាតិ។

សេចក្ដីថ្លែងការណ៍សៀមរាបបានកោតសរសើរ និងស្វាគមន៍វិធីសាស្ត្រថ្មីមួយសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍គឺវិធីសាស្ត្រTECH(ជាពាក្យកាត់អង់គ្លេស ដែលមានន័យពេញថា បច្ចេកវិទ្យា និងគំនិត, ការអប់រំ និងបរិស្ថាន, វប្បធម៌ និងសហគមន៍, មនុស្សជាតិ និងប្រវត្តិសាស្ត្រ, សរីរាង្គ និងភាពដើម) និង គម្រោង TECHO ភូមិគំរូ ១០០ ដែលត្រូវបានផ្ដួចផ្ដើមឡើងដោយប្រទេសកម្ពុជាក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងអនុវត្តឲ្យបានសម្រេចនូវសសរស្ដម្ភទាំង៤ខាងលើ។

គណៈប្រតិភូ ACC បានសម្តែងការកោតសរសើរដ៏ស្មោះស្ម័គ្រចំពោះវត្តមានក្នុងព្រឹត្តិការណ៍ពិធីជាប្រវត្តិសាស្ត្រនេះ គឺវត្តមាន សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រី នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាប្រធានស្ថាបនិកកិត្តិយស ACC និង ជាសហប្រធានស្ថាបនិកកិត្តិយសរបស់ ACC រួមមាន លោក Jusuf Kalla អនុប្រធានាធិបតីសាធារណរដ្ឋឥណ្ឌូនេស៊ី ,លោក Jose de Venecia អតីតអ្នកនាំពាក្យ នៃសភាតំណាងរាស្ត្រហ្វីលីពីន ,លោក KP Shama Oli នាយករដ្ឋមន្ត្រី នៃសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យសហព័ន្ធនេប៉ាល់, លោក Andrés Pastrana Arango អតីតប្រធានាធិបតីនៃសាធារណរដ្ឋកូឡំប៊ី និងជាប្រធានអង្គការអ្នកប្រជាធិបតេយ្យនិយមកណ្ដាលអន្តរជាតិ (CDI-IDC) ៕